PL EN
Unia Europejska
Unia Europejska
nieslyszacy
PL EN
Unia Europejska
Unia Europejska

Châtelaine (na przybory do haftu?)

karta katalogowa kolekcji

Kolekcja

Rzemiosło artystyczne
Francja
Poł. XVIII w.
Brąz złocony ogniowo, odlewany, repusowany, grawerowany
23,5 x 4,7 x 1,9 cm
Wil.5903

Châtelaine _1.jpg

Jednym z najważniejszych XVIII-wiecznych elementów biżuteryjnych, noszonych na co dzień zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety, była châtelaine – ozdobne zawieszenie przymocowywane do paska, które służyło do przypinania drobnych przedmiotów: zegarka, kluczyka do jego nakręcania, tłoku pieczętnego, flakonika na lak, pojemniczka na tabakę, przyborów do szycia i haftowania, składanych nożyków. Châtelaines mogły być komponowane z akcesoriów potrzebnych do jednego typu czynności (np. szycia) lub składać się z różnorodnych przedmiotów przydatnych właścicielowi.

Châtelaine _2.jpg

Châtelaine zarówno swoją nazwą, jak i genezą sięga średniowiecza, gdy sprawująca pieczę nad zamkiem kasztelanowa (fr. châtelaine) nosiła pęk kluczy przypięty do łańcucha przewiązanego w talii. Z czasem do łańcucha zaczęto przypinać inne drobiazgi, a on sam stawał się krótszy i bardziej dekoracyjny, aż do wykształcenia formy stosowanej w XVIII w. Sam termin, używany w tym znaczeniu, zaadaptowany został w 1. połowie XIX w. W XVIII stuleciu przedmiot ten określany był jako equipage (przybornik) lub po prostu łańcuszek.

Châtelaine _3.jpg

Głównym elementem większości XVIII-wiecznych egzemplarzy jest zegarek lub etui przywieszone do łańcucha utworzonego z ozdobnej plakiety maskującej hak do przypinania châtelaine, oraz znajdujących się poniżej, jedna nad drugą, trzech mniejszych plakietek. Do największej płytki przymocowywano dodatkowo dwa lub cztery łańcuszki z innymi przedmiotami.

Ten rodzaj châtelaines reprezentuje egzemplarz ze zbiorów wilanowskich. Na łańcuchu odlewane przedstawienia mitologiczno-pasterskie: pastuszek grający na fujarce (plakieta przysłaniająca hak) i amorki na tle płodów ziemi (pozostałe plakiety). Na etui repusowana i grawerowana dekoracja złożona z motywów rolniczych i ogrodniczych: wiklinowe kosze, grabie, drabina, słomkowy kapelusz, kosze wypełnione kwiatami. W dolnej partii największej płytki widoczne są dwa otwory do zamocowania łańcuszków z akcesoriami.

Małgorzata Zając

2014-07-10
przybornik_balowy

Przybornik balowy, tzw. chatelaine

Ten oryginalny przedmiot popularnie nazywano w Polsce „szatelenką” - od francuskiego słowa chatelaine (fr. kasztelanowa). Urządzenie to znane już było …

Biuletyn Informacji Publicznej Biuletyn Informacji Publicznej

Muzeum w Internecie

Organizator

Partnerzy

Sponsorzy

Idea & Design
Copyright © Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem