PL EN
Unia Europejska
Unia Europejska
nieslyszacy
PL EN
Unia Europejska
Unia Europejska

Dzban z popiersiami elektorów

karta katalogowa kolekcji

Kolekcja

Rzemiosło artystyczne
Raeren
1607 (1602?)
Kamionka, nakładki, wycisk stemplem, szkliwo solne; cyna
43,7 x 21,6 x 19,8 cm
Wil.2266

Dzban z 7 elektorami z datą 1607 (1602?)

Wielkich rozmiarów dzban, dekorowany fryzem z popiersiami biskupów Trewiru, Kolonii i Moguncji, a także króla czeskiego Rudolfa II jako cesarza rzymskiego narodu niemieckiego, palatyna reńskiego, księcia Saksonii oraz elektora Brandenburgii, jest w wilanowskiej kolekcji ceramiki najstarszym obiektem z grupy naczyń nazywanych kamionką nadreńską i jej kontynuatorami. Ten rodzaj twardego, mocno spieczonego i zeszkliwionego tworzywa eksponującego kolor glinki, pokrytego nakładanym, stemplowanym lub wycinanym zdobieniem, jest specyficzny dla Europy. Powstał w XV w. na terenach między Mozą a górnym biegiem Renu, na pograniczu dzisiejszej Belgii i Niemiec.

Umiejętność wytwarzania tego rodzaju ceramiki w miarę upływu lat pozyskały rejony na południe i wschód od Nadrenii z jej czołowymi ośrodkami: Siegburgiem, Kolonią, Raeren i Westerwaldem. Stąd produkcja kamionki przemieściła się do Hesji, Bawarii, Saksonii, na Łużyce i Śląsk, a tradycję tę do dziś podtrzymuje dobrze znana wytwórnia z Bolesławca. Raeren, mała miejscowość w pobliżu Liège i Akwizgranu, uzyskała w 2. poł. XVI w. wysoką rangę w tej wytwórczości, głównie dzięki uzdolnionym członkom rodziny Mennickenów. Jednego z nich, Jana Baldemsa Mennickena, czynnego w latach 1589 – 1613 i słynącego z produkcji dzbanów dekorowanych popiersiami elektorów, znawcy tego rodzaju ceramiki uważają za wykonawcę naczynia wilanowskiego. Przedstawiciele tej rodziny garncarskiej ok. 1600 r. przenieśli się do Westerwaldu, w którym to ośrodku w 1. poł. XVII w. powstawały analogiczne wyroby, choć uważa się, że nakładane na nich zdobienia często były upraszczane i pomniejszane.

W zbiorach podobnych, dość licznych egzemplarzy z Raeren dzban wilanowski ma odpowiednik z bliźniaczymi nakładkami – w Muzeum Rzemiosł w Kolonii. Umieszczona na nim identyczna data o tym samym, charakterystycznym kroju cyfr – szczęśliwie nieuszkodzona – odczytywana jest tu jako rok 1602 (ostatnia cyfra w obu przypadkach czytelna jako „2” odwrócone do góry nogami). Powtarza się także dekoracja na szyjce w postaci owalnych medalionów z popiersiami kobiecymi i lwimi maskami. Inny motyw zdobniczy na naczyniu wilanowskim – fryzy z sercami – uważany jest jednak przez badaczy niemieckich za ornament stosowany jedynie w Westerwaldzie. Szara glinka o brązowej powierzchni, z której wykonano dzban, wykazuje natomiast obecność żelaza, co jest typowe dla Raeren. Choć można mieć wątpliwości co do dokładnego miejsca powstania dzbana, jego autentyczność wydaje się bezsporna. Kiedy wróciła moda na tego typu przedmioty, prowokując do naśladownictwa (jak miało to miejsce ok. 1867 r. w przypadku firmy Fleischmanna z Norymbergi), ten okaz był już w rękach Potockich (co najmniej przed 1856 r.).

Barbara Szelegejd


2018-04-13
okladka_szlegejd_kamionka.JPG

Czerwona i czarna kamionka oraz ich naśladownictwa w zbiorach wilanowskich

Fascynujące początki europejskiej porcelany. Barbara Szelegejd prezentuje jedne z najciekawszych dzieł z kolekcji wilanowskiej, największy w Polsce zespół kamionki Johanna Friedricha Böttgera, słynnego alchemika Augusta II Mocnego. Autorka omawia również inne wilanowskie przedmioty wykonane z czerwonej i czarnej kamionki oraz ich naśladownictwa, m.in. autorstwa tajemniczego Ignacego Ceyzika.

Biuletyn Informacji Publicznej Biuletyn Informacji Publicznej

Muzeum w Internecie

Organizator

Partnerzy

Sponsorzy

Idea & Design
Copyright © Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem