Ważną część publikacji opisujących badania naukowe stanowi rozdział poświęcony zastosowanym materiałom i metodom. Zawarte w nim opisy są często niezwykle dokładne. Opisują miejsce prowadzenia badań, czas, warunki panujące w czasie obserwacji lub eksperymentu, rodzaj zastosowanych przyrządów badawczych, liczbę powtórzeń oraz sposób analizowania otrzymanych wyników. Dlaczego naukowcy dzielą się z czytelnikami warsztatem swojej pracy?

Wyobraźmy sobie sytuację, w której dwoje ornitologów obserwuje ptaki nad jeziorem. Jeden z nich wybrał się nad wodę kilkanaście razy i spędził nad nią wiele godzin, obserwował ptaki zimą, wiosną, latem i jesienią. Drugi ornitolog obserwował ptaki nad innym jeziorem, swoje badania prowadził jednak tylko w okresie zimowym. Czy obaj badacze mogą porównywać swoje obserwacje? Aby móc porównywać wyniki, należy zastosować tę samą metodę. Jest mało prawdopodobne, że podczas pobytu w terenie uda się nam zaobserwować wszystkie gatunki, które występują w danym miejscu, jednak prowadząc obserwacje w podobny sposób, można otrzymane wyniki odnosić do siebie nawzajem. Niektóre metody obserwacji stają się tak popularne i powszechne wśród naukowców, iż uzyskują nawet własne nazwy, które czasami pochodzą od nazwiska ich twórcy.

Spróbuj wymyślić własną metodę prowadzenia obserwacji lub skorzystaj z jakiejś powszechnie znanej. Jeśli raz w tygodniu idziesz na wycieczkę do parku, możesz za każdym stanąć w tym samym punkcie i zapisywać gatunki ptaków, które pojawią się w zasięgu Twojego wzroku, na przykład w ciągu pięciu minut. Nie zapomnij wykonać także dokładnego opisu miejsca badań. Zapisz, czy rosną tam drzewa, czy w pobliżu jest woda. Zanotuj datę, godzinę i warunki atmosferyczne. Dlaczego jest to ważne, dowiesz się z zadania nr 11. Tego typu obserwacje możesz prowadzić np. w ogrodach wilanowskich, w parku koło miejsca Twojego zamieszkania, na podwórku lub we własnym ogródku. Badania przyrodnicze możesz wykonywać również w domu, obserwując kiełkowanie roślin lub ptaki przelatujące za oknem. Namów kolegę lub koleżankę, by podobne obserwacje prowadzili w innym miejscu, a następnie porównajcie wyniki. Naukowcy często korespondują ze sobą, omawiając otrzymane wyniki badań, jak również wątpliwości i spostrzeżenia związane ze stosowanymi metodami. W dawnych czasach taka korespondencja odbywała się w formie listów, które stanowią teraz cenne źródło wiedzy. Współcześnie dyskusje badawcze często prowadzone są mailowo.