Stanisław Kostka Potocki  łączył działalność publiczną i naukową, cieszył się też opinią wybitnego znawcy sztuki. Tworzył swoją kolekcję dzieł sztuki ze znawstwem i pasją, również dzięki pomocy żony Aleksandry, która od 1799 roku była właścicielką rezydencji wilanowskiej.
Potocki był jedną z pierwszych na świecie osób, które nie tylko podziwiały, ale i zaczęły badać sztukę. W jego zapiskach znajdujemy skopiowane sygnatury wielkich malarzy i porównanie ich dzieł pod kątem rysunku, kolorytu czy kompozycji. Fascynacja kulturą i sztuką antyczną skłoniła Stanisława Kostkę Potockiego do prowadzenia samodzielnych wykopalisk w poszukiwaniu dzieł starożytnych; w kolekcji wilanowskiej możemy oglądać starożytne wazy, które przywiózł z Italii.
W 1805 roku Stanisław Kostka Potocki (1755-1821) udostępnił publiczności zgromadzoną w Pałacu w Wilanowie kolekcję sztuki. Zgodnie z jego wolą było to muzeum otwarte dla wszystkich. Dzieła prezentujące najróżniejsze style i epoki historyczne miały służyć nie tylko edukacji artystycznej, ale również kształtować gusta estetyczne współczesnych Polaków.
W Muzeum Pałacu w Wilanowie wisi wielki portret konny Stanisława Kostki Potockiego namalowany przez Jacques'a-Louisa Davida, wybitnego malarza Rewolucji Francuskiej, a potem piewcy Napoleona. Zobacz film o tym portrecie, o arystokracie, rewolucjoniście, koniu i psie...